QUỶ THÚC - DƯƠNG QUAN LÂN

Lược dịch và phóng tác: k400201@dichnhac.com 

Nguyên tác: Kỳ đàn nguyên võ Dương Quan Lân chuyên tập 

Giờ đây, Dương Quan Lân đã danh chấn kỳ đàn. Có lẽ, Dương là người đặt nền móng cho lối đánh chính tông của cờ tướng Trung Hoa ngày nay, nhưng đã mấy ai biết thời thơ ấu của Dương như thế nào. Nếu không có thời loạn thế, có lẽ Dương sẽ an phận làm anh lực điền chốn quê nhà, hoặc giả là một anh thợ may chất phác, kiếm chút tiền gánh vác gia đình… Mấy ai biết, vị nhất đại tôn sư ngày ấy cũng từng giả nai bắt gà, mấy ai biết ông đã từng cầm cố nhẫn cưới chỉ để có tiền chinh chiến bến Thượng hải… Ai là sư phụ của Dương, phải chăng là Lư thiên vương… Tập truyện này sẽ đưa bạn đến với một phần cuộc đời đầy gian truân của vị Nhất đại tôn sư ấy… 

Năm 1925, thôn Đường lịch- trấn Phượng cương- huyện Đông hoàn- tỉnh Quảng đông, gia đình Dương tú tài có thêm một đứa trẻ, đặt tên là Quan Lân. 

Dương tú tài có một lời gia huấn rằng: “thư hương thế đại, thanh bạch truyền gia”. Trong xã hội cũ, “thư hương thế đại” muốn “thanh bạch truyền gia” thì không thể đại phúc đại quý. Dương tú tài cũng chỉ có thể dạy trong một trường tư thục để duy trì cuộc sống gia đình hàng ngày. Khi mùa vụ bận rộn, cũng đành khoác áo cộc ra đồng vắt kiệt sức, mới có thể miễn cưỡng duy trì cuộc sống gia đình. Đất đai trấn Phượng cương cằn cỗi, lại là nơi có nhiều người di cư ra nước ngoài, nhà nào có người đi nước ngoài, có thể nhận trợ cấp từ đó, không cần làm ruộng. Nhược bằng không có người đi nước ngoài, dù có vất vả ruộng đồng cuộc sống cũng chẳng đủ ăn. Dương gia chẳng có ai đi nước ngoài, vì thế đành chấp nhận một cuộc sống bần hàn. 

Một dải Phượng cương người Khách gia không ít (người dân tộc Hán di cư từ lưu vực sông Hoàng hà xuống miền nam Trung quốc từ đầu thế kỷ thứ 4). Người Khách gia có truyền thống từ xưa rằng, con trai ở nhà đọc sách, con gái lo việc đồng áng. Nếu không biết đọc sách, thì ở nhà trông con cái, quyết không làm đồng áng. Kỳ phong của Phượng cương rất phát triển, bên gốc cây cổ thụ, dưới các từ đường… đâu đâu cũng có người tụ tập chơi cờ. Không ít người bế theo con cái, đến nơi thì sà vào đánh cờ, bỏ mặc con cái một bên, cho tới giờ ăn cơm mới bế con cái về nhà. Dương Quan Lân từ nhỏ đều do ông nội chăm sóc. Ông nội lại là người mê cờ, thường bế Dương theo, tới nơi là sà vào bàn cờ, để mặc Dương chơi đùa ở bên, cho đến khi người nhà giục về ăn cơm ông mới chịu bế cháu về nhà. Dương Quan Lân vui rằng: “Đó là vườn trẻ của tôi ngày thơ ấu”. Và cũng không biết tự khi nào, Dương đã biết chơi cờ. Dương thường rủ các chú, các bác làm vài ván. Mọi người vẫn thường thắc mắc, không biết là Dương học cờ từ khi nào? Dương bảo là khi 4 tuổi, nhưng bố Dương thì bảo rằng đó là khi 6 tuổi, về sau Dương cũng nói theo bố là mình biết chơi cờ từ khi 6 tuổi. Việc đó cũng chẳng có gì quan trọng, tóm lại, Dương biết “xe, pháo, mã” sớm hơn “nhân chi sơ”. Khi 10 tuổi, Dương đã nổi tiếng cao cờ ở quê nhà, được gọi là kỳ vương của một phương. Vậy mà, cho đến năm 1948 khi Dương 23 tuổi mới có cơ hội công đài chính thức, và từ đó chính thước bước trên con đường chơi cờ, một con đường đầy trắc trở, các bạn trẻ chơi cờ ngày nay, có lẽ hạnh phúc gấp nhiều lần so với thời của Dương. Người viết hi vọng rằng, thông qua những thăng trầm của Dương, các bạn có thể rút ra được những bài học bổ ích. 

Dương gia dù biết kỳ nghệ của Dương Quan Lân rất tốt, cũng biết Dương vô cùng say mê 32 quân cờ, ai cũng biết chơi cờ sẽ chẳng có tiền đồ gì, vì thế mọi người không ai muốn Dương mưu sinh bằng nghiệp cờ. Vì thế, khi Dương 7 tuổi, gia đình đã đưa Dương tới trường học. Đây là ngôi trường tư do tổ phụ của Dương phát triển mà thành. Vốn dĩ bố của Dương cũng dạy ở trường này, nhưng khi Dương nhập học, do cuộc sống quá bức bách, bố Dương đã nghỉ dạy, mở một tiểu quán nhỏ buôn bán. 

Ở trường dạy các môn như ngữ văn, toán học, anh văn, vật lý… Thầy giáo dạy ngữ văn là một người vô cùng nghiêm khắc, giảng bài chỉ giảng một lần trên lớp, không giảng lại lần hai, dù học sinh có từ nào nghe không rõ, đi hỏi ông ông cũng không trả lời. Nhưng đến ngày hôm sau, khi kiểm tra bài cũ, cứ sai một chữ ông đánh một roi, sai bao nhiêu đánh bấy nhiêu. Nhưng đó vẫn chưa là gì, ngày thứ 3 phải viết ra toàn bài viết theo trí nhớ, viết sai bao nhiêu đánh bấy nhiêu. Rất nhiều học sinh khi lên lớp đều cầm theo bẹ tre. Vì sao thế? Bởi khi bị thầy giáo đánh, có thể dùng bẹ tre chắn bên trong để bớt đau. Vậy mà, Dương Quan Lân chưa từng phải mang bẹ tre theo. Lẽ nào, Dương chưa từng bị thầy phạt, hay Dương chưa từng mắc lỗi lầm? 

Trước nay, Dương Quan Lân vẫn không thừa nhận mình là người thông minh. Cho dù là về sau Dương đã vang danh kỳ đàn, mọi người khi bình giá về Dương đều thừa nhận Dương khổ công hơn là thông thông minh. Tóm lại, Dương từ khi bắt đầu đi học, đối với chuyện gì cũng đều rất chăm chỉ, nỗ lực hơn người. Tuy nhiên, Dương cũng từng bị thầy phạt. 

Nói tới chuyện Dương bị thầy đánh, đó là lần ghi lại bài học theo trí nhớ. Trong bài có câu, Tôn Trung Sơn dạy: “hòa bình phấn đấu cứu Trung quốc”, chữ “đấu” khi ấy viết theo kiểu phồn thể, nhưng Dương lại viết chữ “đấu” theo kiểu đang thịnh hành. Thấy vậy, thầy giáo liền bảo: “em, lần này lười biếng, sao viết thế này?” Dương xưa nay vốn rất chăm chỉ, bài vở luôn thuộc lòng, vội vàng phân bua với thầy giáo: “em chỉ mượn viết chữ đó theo kiểu thịnh hành thôi, còn chữ đó theo kiểu phồn thể em cũng biết mà”. Thầy giáo bèn nói: “bất luận thế nào cũng phải phạt em”, vậy là dù bị phết nhẹ nhưng Dương cũng đã từng bị phạt qua. Không biết lần bị phạt ấy có tác dụng đối với chuyện luyện cờ của Dương, nhưng sau mấy chục năm Dương vẫn còn nhớ rất rõ chuyện đó. 

Những đứa trẻ nhà nghèo đã sớm phải gánh vác chuyện gia đình. Dương ngoài giờ học đã phải giúp đỡ công việc đồng áng cho gia đình, ngoài ra còn phải ứng chiến với vô số lời khiêu chiến với “kỳ vương”. Dương quả không giống như người thường. Mỗi khi chơi cờ xong, làm xong bài vở, Dương bắt đầu thẩm lại những ván đã đấu trong đầu, nếu có chỗ nào chưa thông là liền lấy bàn cờ ra bày lại, lúc ấy cậu chỉ mới tự mình thẩm cờ, tìm kỳ phổ hay tầm sư học đạo đối với một đứa trẻ 10 tuổi như Dương khi ấy chỉ mãi là ước muốn mà thôi. 

Những ngày bình yên trong cuộc đời Dương cứ thế trôi đi cho đến năm 1938, năm ấy Nhật bản đánh tới Quảng đông, và những ngày bình yên bắt đầu rời xa cuộc đời Dương. Con đường phía trước đang chờ đợi Dương là gì đây? 

Quốc gia có biến, Dương dù còn niên thiếu đã sớm phải gánh trên vai gánh nặng cuộc sống. Sau khi trường học đóng cửa, nhiều bạn học tham gia du kích quân chống Nhật. Lúc ấy, trấn Phượng cương cũng đã bị quân Nhật chiếm đóng, tận mắt chứng kiến cảnh tàn bạo của quân Nhật, dù rất căm giận, nhưng khi các bạn học rủ tham gia vào du kích quân, Dương đành phải khước từ, bởi cái ăn mặc của cả gia đình giờ đây đều trông cậy vào Dương. 

Đất đai quê nhà cằn cỗi đương nhiêu làm không đủ ăn, bởi thế Dương theo một người bà con học nghề may. Đối với nghề may, Dương cũng có ngộ tính rất cao. Nhưng trong thời binh đao mã loạn, ai cần cắt may cầu kỳ. Không còn cách nào khác Dương đành đến Hương cảng, qua Quảng châu làm người buôn bán nhỏ.

Khi ấy, Dương chủ yếu buôn vải. Nhưng lúc ấy nhà quá nghèo, lấy đâu ra vốn liếng. Cũng may khi ấy ở quê nhà, một kỳ hữu khá giả vẫn thường cho Dương mượn tiền. Nhờ số vốn ít ỏi đi, Dương buôn vải từ Hương cảng, Quảng châu về quê nhà. Những khi vải ế ẩm, Dương bèn cắt may thành quần áo để bán. Cuộc sống khi ấy quả là vô cùng khốn đốn. Đương nhiên, Dương đi buôn ngoài kiềm tiền nuôi gia đình, cũng muốn tìm kiếm cao thủ thách đấu, nâng cao kỳ nghệ. Nhưng đấy chỉ là ước muốn mà thôi. Dù bận lo buôn bán, dù khi mùa vụ vẫn phải lo làm đồng áng, nhưng những kỳ phổ cổ như Mai hoa phổ, Quất trung bí… Dương đều nghiên cứu rất tinh thâm. 

Dòng đời xô đẩy, gánh nặng gia đình làm những ngày tươi đẹp của thời trai trẻ vô tình trôi qua. Vốn dĩ, từ 13 tuổi tới 21 tuổi là thời kỳ tiếp thu kiến thức đặt nền móng cho một đời người, vậy mà Dương chỉ biết giương mắt nhìn trôi đi. Dương dù yêu thích 32 quân cờ, dù muốn được đọ chiêu cùng cao thủ, nhưng dù tình thâm Mai, Quất.. Dương cũng chỉ dùng để bồi tiếp vài ông chủ ở quê nhà, kiếm thêm chút tiền cho cuộc mưu sinh.

Một nhà triết học nào đó đã từng nói rằng, làm việc gì muốn thành công, trước hết phải yêu công việc đó. Dương có một tình yêu vô bờ bến đối với 32 quân cờ bên Sở hà Hán giới. Mỗi đêm, những khi hết việc Dương lại chuyên tâm thẩm cờ, luyện tàn cục, ngày qua ngày Dương cứ miệt mài luyện tập như vậy… Thoáng chốc, Dương đã qua tuổi 20. Ở độ tuổi ấy với tư chất cao và điều kiện tốt có lẽ đã xưng bá một phương. Như Hoa nam thần long Trần Tùng Thuận khi ấy, 15 tuổi đã nổi danh, 20 tuổi đã là nhất đại kỳ vương, hay Hồ Vinh Hoa thời sau giải phóng, mới 15 tuổi đã là quán quân toàn quốc. Vậy mà, Dương khi ấy chỉ lặng lẽ ở quê nhà, ngày ngày âm thầm luyện tập. 

Sau khi Quảng châu rơi vào vòng khói lửa, các cao thủ đã tứ tán khắp nơi, kẻ nam hạ về Hương cảng, Hạ môn; kẻ bắc tiến vượt Chiêu quan… Cho đến sau năm 1945, các cao thủ mới lần lượt kéo về. “Kỳ thành” cũng dần dần được khôi phục. Tường trân trà lầu của Tây môn khẩu có Trần Tùng Thuận, Lư Huy thường xuất hiện. Lúc này, các trà lầu thi nhau mọc lên, các cao thủ ghé đây không ít. Ngày đó, kỳ đàn Đồng chí do Lư Huy làm đài chủ nổi lên như cồn. Tuy vậy, người ta vẫn chưa bắt gặp hình bóng Dương ở những nơi này. Cho đến năm 1948, Dương mới lần đầu tiên xuất chiến ở kỳ đàn Đồng chí. 

Trước đây, Dương tới Quảng châu vẫn hay chơi cờ, nhưng chủ yếu chỉ là tìm gà để cáp độ. Vì sao ư? Chỉ là vì cuộc sống bức bách mà thôi. Ngày ấy, trên đường Thượng cửu là nơi bán vải vóc, nơi đây cũng tụ tập đủ hạng người, từ mãi võ đến bày sới cờ đều có, nơi đây cũng giống như Thiên kiều của Bắc kinh. Không ít ông chủ hàng ở đó rất mê cờ, mỗi khi không có khách là lân la xem cờ, chơi cờ. Dương là khách thường xuyên ở đây. Mỗi lần gặp các lão chủ mê cờ, Dương đều dụ chơi với điều kiện mình thắng thì ông chủ sẽ để lại vải với giá rẻ hơn. Các ông chủ nhìn thấy “thằng nhà quê” thường là vui vẻ nhận lời khiêu chiến. Có ai biết trước mắt họ là kỳ vương đâu? Và cứ mỗi lần như thế, Dương đều dựa vào kỳ nghệ để mua vải với giá rẻ. Lâu dần, không ít các ông chủ đều lãnh giáo sự lợi hại của “thằng nhà quê” kia. Có người thua không phục bèn mời cao thủ trợ chiến, nhưng tất cả đều bại trong tay Dương. 

Ai biết chỉ vì mưu sinh Dương trả giá không ít. Dù rất yêu cờ, rất hay thẩm cờ, nhưng Dương chưa từng dám mang bàn cờ theo bên mình. Vì sợ mọi người không dám chơi với mình, sẽ không mua được vải với giá rẻ. Dù trở về phòng, Dương cũng không thể bày cờ thẩm cờ, vì khi ấy Dương sống nhờ phòng của hội đồng hương Đông hoàn, Dương không muốn có người tìm mình chơi cờ, sợ lộ sức cờ sẽ chẳng còn câu được cá nữa. Muốn luyện cờ chỉ có thể tưởng tượng trong đầu, nếu quá nhiều biến thì lấy bút ghi lại.